Cuộc sống hiện đại khiến nhiều giá trị thay đổi, những món đồ chơi đắt tiền, sử dụng công nghệ mới ra đời đã thay thế những trò chơi dân dã. Tuy vậy đối với nhiều người hình ảnh những món đồ chơi quê kiểng như chuồn chuồn tre vẫn còn đủ sức hấp dẫn bởi nét thuần điệu, tinh tế riêng của văn hóa làng quê phả vào đó. Cùng vi vu về với làng nghề Thạch Xá để tìm hiểu quy trình tỉ mỉ của những nghệ nhân làm chuồn chuồn tre.


Làng nghề Thạch Xá có địa chỉ tại xóm chùa Tây Phương, xã Thạch Xá, huyện Thạch Thất, Hà Nội. Từ trung tâm Hà Nội, bạn đi theo đường đại lộ Thăng Long khoảng 25km rồi rẽ vào là tới.

Những con chuồn chuồn tre sặc sỡ sắc màu được làm từ nguyên liệu tre dân dã, sau đó được phủ lên mình một lớp sơn màu đủ kiểu với những hình vẽ ngộ nghĩnh. Chuồn chuồn tre có thể coi là một sản phẩm làng quê độc đáo, một món đồ lưu niệm ý nghĩa. Dưới bàn tay khéo léo và sự sáng tạo của những người nghệ nhân, những con chuồn chuồn tre được tạo ra ngày càng càng mới mẻ với những họa tiết bắt mắt.


Công việc làm chuồn chuồn tre là công việc đan vót tỉ mỉ, đòi hỏi sự công phu, khéo léo của những người làm nghề. Tre phải được vót mịn, hai bên thật cân xứng, không được lệch một li để đảm bảo thăng bằng. Chuồn chuồn tre phải giữ được thăng bằng tốt trên tay. Các chi tiết đều đòi hỏi thật hài hòa, đường nét tre mềm mại, không bị thô.


Nguồn nguyên liệu làm chuồn chuồn cũng được những người thợ ở đây chọn lựa rất kĩ tính. Không ngại tốn công để làm ra những sản phẩm ưng ý, người thợ đã phải cất công đi lấy tre rừng ở Hà Giang, Hòa Bình, Vĩnh Phúc,… rồi mang về xử lí cho trắng đẹp bằng việc cạo sạch, phơi khô, sấy khô.


Tùy theo kích cỡ của nan tre mà chuồn chuồn cũng có nhiều cỡ khác nhau với độ dài thân 10cm, 12cm, 15cm, 18cm. Nhìn những đôi bàn tay của người thợ thoăn thoắt vót vót, sơn sơn, dính các bộ phận lại với nhau mới thấy công sức bỏ ra cho mỗi chú chuồn chuồn nhỏ nhắn này không hề nhỏ. Người làm chuồn chuồn tre còn dành tâm huyết của mình để sáng tạo nên những đường nét tinh tế trên mỗi thân tre trắng phau.


Ở đây, người người, nhà nhà làm chuồn tre trong những dịp cao điểm như dịp cuối năm để kịp bán Tết. Mặt hàng chuồn chuồn tre được nhiều người ưa thích, nhất là những du khách nước ngoài. Rất nhiều khách đặt hàng với số lượng không hề nhỏ, nhiểu cơ sở thu mua đến tận nơi lấy hàng về bán.

Chuồn chuồn tre giản dị mà sáng tạo, là sản phẩm thú vị của làng quê Việt Nam. Những chú chuồn chuồn mắt tròn, cánh mỏng cũng là một phần của văn hóa nông thôn. Đó là một trong số những lí do mà chuồn chuồn tre vẫn có sức hấp dẫn đối với rất nhiều người.


Hiện nay, bên cạnh làm chuồn chuồn tre, người dân nơi đây đã đa dạng hóa công việc làm các loại hàng bằng tre với chim bồ câu, bướm tre, rùa tre,…Những sản phẩm này được bày trong các quán đồ lưu niệm, các lễ hội truyền thống và đưa đến nhiều nơi khác nhau.


Mong rằng với việc duy trì những làng nghề như làng Thạch Xá sẽ góp phần đưa sản phẩm của làng nghề Hà Nội nói riêng và nước ta nói chung được phổ biến rộng rãi, không chỉ trong nước mà còn được bạn bè thế giới biết đến.